Η Βιταμίνη D στο διατροφοσκόπιο

Η βιταμίνη D, λιπόφιλη και αλανιάρα αφού συναντάς υποδοχείς της σχεδόν σε όλα τα λιπώδη κύτταρα και όχι μόνο. Κάποιος θα μπορούσε να τη χαρακτηρίσει και βασίλισσα των βιταμινών αν βέβαια δεν υπήρχε η Βιταμίνη C και αν η D   δεν ήταν απλά μια στεροειδής ορμόνη  γνωστή για το σημαντικό ρόλο της στην ρύθμιση των επιπέδων του ασβεστίου και του φωσφόρου, καθώς και στην μεταλλοποίηση του οστού. 
Ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχει καταστεί σαφές ότι οι υποδοχείς για τη βιταμίνη D είναι παρών σε μία μεγάλη ποικιλία κυττάρων και ιστών, και ότι η ορμόνη αυτή έχει βιολογική δράση που εκτείνεται πολύ πιο πέρα από τον έλεγχο του μεταβολισμού των μετάλλων [1,2]. Με την ανακάλυψη των υποδοχέων σε πολλά κύτταρα στόχους, σκοπός πλέον είναι να ξεπεράσουμε την γνωστή σχέση της βιταμίνης D με τον οστικό μεταβολισμό και να εστιάσουμε στην σχέση της με την υγεία σε διάφορα επίπεδα όπως είναι η ομοιόσταση της γλυκόζης, το ανοσοποιητικό σύστημα, η καρκινογένεση, τα καρδιαγγειακά νοσήματα.

Η ανεπάρκεια της βιταμίνης D στις μέρες μας αποτελεί μια πραγματική μάστιγα αν λάβουμε υπόψη μας μελέτες όπως η μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2008 στις ΗΠΑ [4] όπου η ανεπάρκεια της βιταμίνης D σε ενήλικες είναι περίπου 25% για τους άνδρες και περίπου 35% για γυναίκες. Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονίσουμε ότι η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη βιταμίνης D έχει καθορισθεί στα 600 IU(μονάδες) ανά ημέρα, ωστόσο υπάρχει έντονος σκεπτικισμός για το αν αυτό το όριο είναι επαρκές, ιδιαίτερα με τη διαρκή εισροή νέων δεδομένων για αυτή τη {θαυματουργή} ορμόνη.

Που την βρίσκουμε?

Σε τρόφιμα(κυρίως μανιτάρια, σωλομό) , με κατανάλωση τροφίμων εμπλουτισμένων με βιταμίνη D και συμπληρώματα. Το καλό νέο είναι ότι όλα τα παραπάνω υπολείπονται μπροστά στις ακτίνες του ζωοδότη ήλιου. Ναι σωστά καταλάβατε, η καλύτερη πηγή είναι η καθημερινή έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία UVB  όπου και ο οργανισμός παράγει (δημιουργικότατα ομολογώ) τη δική του βιταμίνη D.

Ποια Άτομα είναι πιθανότερο να παρουσιάζουν ανεπάρκεια σε D ?

Όπως καταλαβαίνεται πρόκειται για κάποιους από τους  συνήθεις υπόπτους , δηλαδή ηλικιωμένοι, παχύσαρκοι, όσοι έχουν οστεοπόρωση ή οστεοπενία, όσοι αποφεύγουν οποιαδήποτε έκθεση στον ήλιο, όσοι  ζουν σε ένα εξαιρετικά μολυσμένο περιβάλλον [5], ή έχουν τη νόσο του Crohn και πολλοί άλλοι.

Πως μπορώ να γνωρίζω αν έχω ανεπάρκεια σε D?

Εύκολα  με μια απλή αιματολογική εξέταση  1.25 Διυδρόξυ-βιταμίνη D3 ορού ή ελληνιστί 1,25(ΟΗ2D3) που όμως δεν έχει μεγάλη διαγνωστική αξία. Πιο αξιόπιστο  έλεγχο προσφέρει ο προσδιορισμός της  25 υδροξυβιταμίνης D [25(OH)D] .
Κόστος χωρίς να είναι γραμμένη μέσω ταμείου περίπου 30-50 Euro, με συνταγογράφηση η συμμετοχή  είναι 1,78euro αλλά μόνο στην 1,25(ΟΗ2D3) που δεν μας ενδιαφέρει, Παράλογο? 

Πιστέψτε με θα εκπλαγείτε αρκετοί από τα αποτελέσματα. Ο τρόπος ζωής , η εργασία σε κλειστά κτίρια η μη έκθεση στον ήλιο αποτελούν σημαντικότατους κλέφτες της D.

Και για να σας κάνω ολοκληρωτικά τη καρδιά περιβόλι ακόμα και σε αυτούς που χαμογελώντας ψελλίζουν ότι κάνουν πολλά μπάνια και παίζουν ρακέτες, σας άφησα το καλύτερο για το τέλος, τα αντηλιακά που φοράμε είναι κατεξοχήν παρεμποδιστές δημιουργίας βιταμίνης D. Όπως κατανοείται τα βρέφη και παιδιά σε αστικό περιβάλλον αποτελούν μια πολύ ιδιαίτερη κατηγορία που χρειάζονται προσοχή και  διερεύνηση σε συνεργασία με τον παιδίατρο σας για τυχόν έλλειψη βιταμίνης D.

Υστερόγραφο: Τα στοιχεία του κειμένου έχουν βασισθεί σε μια πολύ ωραία εργασία που έκανα σε συνεργασία με την Βασιλική Καριακλή (κλινική διαιτολόγο-Διατροφολόγο) και τον Κώστα Χρήστου (Μοριακό Βιολόγο)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1.         1 Holick MF (2003) Vitamin D: a millenium perspective. J Cell Biochem 88:296–307

2.         2 Haussler MR, Whitfield GK, Haussler CA et al (1998) The nuclear vitamin D receptor: biological and molecular regulatory properties revealed. J Bone Miner Res 13:325–349

3.         Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin DA. Catharine Ross, Christine L. Taylor, Ann L. Yaktine, and Heather B. Del Valle, Editors; Committee to Review Dietary Reference Intakes for Vitamin D and Calcium; Institute of Medicine

4.         Yetley EA  (2008) Assessing the vitamin D status of the US population. Am J Clin Nutr 88:558S–564S.

5.         Agarwal KS,  Mughal MZ,  Upadhyay P,  et al. (2002) The impact of atmospheric pollution on vitamin D status of infants and toddlers in Delhi, India.Arch Dis Child 87:111–113