Φάκελος Υποκατάστατα Ζάχαρης

Είναι γεγονός οτι συνυπάρχει πολύ μυστήριο μέσα σε αυτά τα μικρά ροζ, μπλε, και κίτρινα πακέτα γλυκύτητας. Παρά τις δεκαετίες χρήσης τα υποκατάστατα ζάχαρης εξακολουθούν να προκαλούν  ανησυχίες μεταξύ των καταναλωτών. Σε αυτό το άρθρο καταγράφονται σύντομα και περιληπτικά όσα πρέπει να γνωρίζετε για την ασφάλεια των υποκατάστατων ζάχαρης, καθώς και πώς να χρησιμοποιούνται  προς όφελός σας.

Ας αρχίσουμε λοιπόν από τα βασικά και το τι είναι τα υποκατάστατα ζάχαρης . Πρόκειται για  ενώσεις με πολλαπλάσια γλυκύτητα της σακχαρόζης (η κοινώς  επιτραπέζια ζάχαρη). Ως αποτέλεσμα, απαιτείται πολύ λιγότερο γλυκαντικό και η συμβολή ενέργειας είναι συχνά αμελητέα. Η αίσθηση της γλυκύτητας που προκαλείται από αυτές τις ενώσεις (το "προφίλ γλυκύτητας") είναι αρκετές φορές σημαντικά διαφορετικό από της ζάχαρης , αυτό έχει αποτέλεσμα αρκετές φορές να χρησιμοποιούνται σύνθετα μίγματα που επιτυγχάνουν πιο φυσική γλυκιά αίσθηση.

Έξι από αυτούς τους παράγοντες (ασπαρτάμη, σακχαρίνη, σουκραλόζη, νεοτάμη, ακεσουλφάμη-Κ, και stevia) έχουν λάβει γενικά έγκριση ως ασφαλή από τον FDA (Food and Drug Administration), και δύο ακόμα (swingle fruit extract και advantame) έχουν προστεθεί τα τελευταία χρόνια στον συνεχώς διευρυνόμενο κατάλογο γλυκαντικών.

Τα κυκλαμικά άλατα χρησιμοποιούνται σε αρκετές χώρες, αλλά έχουν απαγορευθεί στις ΗΠΑ από το 1969. Υποκατάστατα τα οποία έχουν ή δεν έχουν εγκριθεί ανάλογα με την  εκάστοτε νομοθεσία του κράτους περιλαμβάνουν την allulose και monk fruit ( φυτό νότιας Κίνας).

Υπάρχει κατηγοριοποίηση των υποκατάστατων ζάχαρης από κάποιον επίσημο οργανισμό;

Σαφώς και ο  FDA τα εντάσσει στα πρόσθετα τροφίμων όπου και ενημερώνει συνέχεια τη λίστα με τα ασφαλή προς χρήση (1)

Ωστόσο πρέπει να γνωρίζετε ότι η Stevia απαλλάσσεται από το  πλαίσιο της πολιτικής του FDA, λόγω του ότι είναι μια φυσική ουσία που χρησιμοποιείται ευρέως πολύ πριν από το 1958, και έτσι ο FDA το έχει εγκρίνει. Τα συμπεράσματα αναφορικά  με την ασφάλεια βασίζονται  σε μια λεπτομερή ανασκόπηση μεγάλου όγκου πληροφοριών, μεταξύ των οποίων εκατοντάδες τοξικολογικών και κλινικών μελετών

Είναι όλα τα υποκατάστατα φυσικής προέλευσης;

Η αλήθεια είναι ότι τα πιο πολλά είναι τεχνητά. Ακόμα και η σορβιτόλη και ξύλιτόλη που μπορούν να απομονωθούν από φρούτα τελικά παράγονται σε συνθετική μορφή( καταλυτική υδρογόνωση) λόγω χαμηλότερου κόστους.

Τα γλυκαντικά αποτελούνται από μια μόνο ουσία ή συνδυασμούς;

Πολλές φορές χρησιμοποιούνται μείγματα αυτών ώστε να επιτευχθεί το κατάλληλο για κάθε τρόφιμο γλυκαντικό αποτέλεσμα. Επίσης πρέπει να γίνει κατανοητό ότι στη βιομηχανία τροφίμων εκτός από το γλυκαντικό αποτέλεσμα συνυπολογίζονται και άλλοι φυσικοχημικοί παράγοντες του τελικού προϊόντος όπως ιδιότητες όγκου και ρευστότητας των γλυκαντικών

Τα υποκατάστατα μπορούν να τα καταναλώνουν όλοι;

Εδώ υπάρχει ένας σκεπτικισμός και συγκεκριμένα για έγκυες και θηλάζουσες γυναίκες, παιδιά, διαβητικούς , ανθρώπους με ημικρανίες  και επιληψία που θεωρείτε ότι αντιπροσωπεύουν ευαίσθητο πληθυσμό στις αρνητικές επιπτώσεις αυτών των προϊόντων  και θα πρέπει να τα χρησιμοποιούν  με μεγαλύτερη προσοχή(5,6,7). Επιπλέον η Ασπαρτάμη μπορεί να αποτελεί εν δυνάμει τοξική για μια μικρή  πληθυσμιακή ομάδα που γενετικά δεν μπορεί να μεταβολίσει το αμινοξύ φαινυλαλανίνη που περιέχει.  

Υπάρχουν όρια χρήσης στη ποσότητα τους ;

Ο FDA έχει καθιερώσει ένα αποδεκτό όριο ημερήσιας πρόσληψης (που εκφράζεται σε mg / kg σωματικού βάρους) για κάθε Γλυκαντικό και αυτή η τιμή ορίζεται συνήθως στο 1/100 της δόσης που δεν παρατηρούνται δυσμενείς επιπτώσεις (μέγιστο επίπεδο στο οποίο δεν παρατηρήθηκαν ανεπιθύμητες ενέργειες σε μελέτες σε ζώα)(3).

Τα τεχνητά γλυκαντικά προκαλούν καρκίνο ;

Η ιδέα των υποκατάστατων ζάχαρης που προκαλούν καρκίνο προέκυψε όταν οι πρώιμες μελέτες έδειξαν ότι οι υψηλές δόσεις του γλυκαντικού κυκλαμικό (το οποίο αυτή τη στιγμή χρησιμοποιείτε σε 50 χώρες) σε συνδυασμό με σακχαρίνη προκάλεσε καρκίνο της ουροδόχου κύστης σε πειραματόζωα (2). Ωστόσο σε μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες σε ανθρώπινους πληθυσμούς αυτό δεν τεκμηριώθηκε ποτέ(3,4). Επιπλέον οι μελέτες κατέληξαν ότι δράση καρκινογένεσης σε ανθρώπους μπορεί να επιτευχθεί μόνο με mega δόσεις (1680mg/day)(4).

Ποια η συσχέτιση των γλυκαντικών με τη παχυσαρκία ;

Γενικά τα υποκατάστατα λόγω του ότι αποδίδουν λιγότερες θερμίδες από την επιτραπέζια ζάχαρη για την ίδια ποσότητα προϊόντος θεωρούνται κατάλληλα για απώλεια και συντήρηση βάρους. Ωστόσο δεν μπορούμε να παραβλέψουμε πώς   μια επιδημιολογική μελέτη σε παιδιατρικό πληθυσμό κατέδειξε θετική συσχέτιση μεταξύ πρόσληψης υποκατάστατων που περιέχουν αναψυκτικά  και αύξηση του σωματικού βάρους, αν και η μελέτη δεν θεωρείται πολύ αξιόπιστη(5). Γενικότερα υπάρχουν κάποιες έρευνες που έχουν συσχετίσει τις υψηλές ποσότητες υποκατάστατων ζάχαρης με αύξηση βάρους(8, 9) ωστόσο ακόμα τα αποτελέσματα δεν θεωρούνται απολύτως ασφαλή.

Τα υποκατάστατα ζάχαρης φαίνεται ότι σε λελογισμένες ποσότητες για τον γενικό πληθυσμό είναι μια ασφαλής επιλογή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εναλλακτική λύση. Υπάρχουν όμως ομάδες που θα πρέπει να αποφεύγουν τη κατανάλωση τους και σε αυτές συμπεριλαμβάνονται τα παιδιά. Επιπλέον σύμφωνα με τον FDA μάλλον η stevia συγκεντρώνει τα περισσότερα ευνοϊκά στοιχεία ως προς τη χρήση της. Το ενδεχόμενο καρκινογένεσης έπειτα από χρήση τους έχει απομακρυνθεί πολύ και δεν στοιχειοθετείτε ανησυχία, ωστόσο για καλό και για κακό πριν καταναλώσετε κάποιο τυποποιημένο προϊόν χρησιμοποιήστε τη γενικότερα καλή συνήθεια μελέτης των συστατικών και αν παρατηρήσετε πουθενά τη λέξη κυκλαμικό φύγετε διακριτικά μακριά.

Πριν κλείσω να αναφέρω  κάτι οχι και τόσο ανατρεπτικό σχετικά με το μέλι, τη μαύρη ζάχαρη, τη μέλασσα ακόμα και τη φρουκτόζη που αποτελούν εξαιρετικές γλυκές επιλογές ενώ ακόμα δεν μπορώ να καταλάβω ασχέτως με το τι κάνει η βιομηχανία τροφίμων γιατί εμείς συστηματικά τις σνομπάρουμε δεδομένου ότι έχουν  θρεπτική αξία, σχετικά λίγες θερμίδες και χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη. Επίσης υπενθυμίζω (Kindly reminder) ότι το πρόβλημα με τη ζάχαρη δεν είναι τόσο με τις δύο σταθμισμένες κουταλιές που θα βάλουμε με τη τσίμπλα στο μάτι το πρωί στο καφέ, αλλά οι ενδεχομένως δεκάδες κουταλιές που τρώμε καθημερινά μέσω συσκευασμένων και μη τροφίμων όπως δημητριακά, αναψυκτικά, προιόντα Patisserie και όλα σχεδόν τα αρτοσκευάσματα.

Βιβλιογραφία

1. https://en.m.wikipedia.org/wiki/U.S._Food_and_Drug_Administration
2. Bryan GT, Ertürk E. Production of mouse urinary bladder carcinomas by sodium     cyclamate. Science. 1970 Feb 13;167(3920):996–998.
3. Whitehouse CR, Boullata J, McCauley LA. The potential toxicity of artificial sweeteners. AAOHN J. 2008;56:251–9.[PubMed]
4. Weihrauch MR, Diehl V. Artificial sweeteners – Do they bear a carcinogenic risk? Ann Oncol. 2004;15:1460–5.
5. Brown RJ, de Banate MA, Rother KI. Artificial sweeteners: A systematic review of metabolic effects in youth. Int J Pediatr Obes. 2010;5:305–12.[PMC free article]  [PubMed]
6. Maher TJ, Wurtman RJ. Possible neurologic effects of aspartame, a widely used food additive. Environ Health Perspect. 1987;75:53–7. [PMC free article]  [PubMed]
7. Talevi A, Enrique AV, Bruno-Blanch LE. Anticonvulsant activity of artificial sweeteners: A structural link between sweet-taste receptor
8. Stellman SD, Garfinkel L. Patterns of artificial sweetener use and weight change in an American Cancer Society prospective study. Appetite. 1988;11(Suppl 1):85–91.  [PubMed]
9. Fowler SP, Williams K, Resendez RG, Hunt KJ, Hazuda HP, Stern MP. Fueling the obesity epidemic. Artificially sweetened beverage use and long-term weight gain? Obesity (Silver Spring) 2008;16:1894–900.  [PubMed]